PATRON SZKOŁY

Opublikowano: czwartek, 12, marzec 2015

O patronie

kosciuszko

Tadeusz Kościuszko

w historii Polski odegrał rolę wyjątkową, stał się symbolem polskiego czynu niepodległościowego. Utrwalił się w naszej świadomości jako pierwszy w dziejach Naczelnik powstania, który poderwał Polaków do czynu zbrojnego. Jest bohaterem narodowym Polski i Stanów Zjednoczonych. Na jego cześć wybudowano Kopiec Kościuszki w Krakowie, a jedno z amerykańskich hrabstw zostało nazwane jego nazwiskiem. Najwyższy szczyt Australii zdobyty przez Pawła Edmunda Strzeleckiego to Mount Kosciuszko (Góra Kościuszki).

kosciuszko1

Tadeusz Kościuszko na koniu. Obraz Wojciecha Kossaka.

Młodość i pochodzenie Tadeusza Kościuszki

Andrzej Tadeusz Bonawentura Kościuszko urodził się 4 lutego 1746 roku w Mereczowszczyźnie. Był najmłodszym, czwartym dzieckiem w rodzinie, która choć szlachecka nie należała do zamożnych. Tadeusz Kościuszko uczęszczał do KolegiumPijarów w Lubieszowie. Naukę rozpoczął wraz z bratem Józefem w 1755 roku. Po latach przerwy w nauce wstąpił do Korpusu Kadetów Szkoły Rycerskiej, ważnej oświeceniowej placówki edukacyjnej powstałej z inicjatywy króla Stanisława Augusta Poniatowskiego w 1765 roku. Szkołę Rycerską, która zapewniała wszechstronne wykształcenie humanistyczne oraz techniczne ukończył w stopniu kapitana. Kariera wojskowa była jego wyborem podyktowanym życiową koniecznością, gdyż nie posiadał majątku. Istotne w jego karierze okazało się wsparcie rodu Czartoryskich, który umożliwił mu kształcenie.

Tadeusz Kościuszko w Ameryce i walka o niepodległość Stanów Zjednoczonych

Tadeusz jako stypendysta królewski, wyjechał po szkole do Francji, do Paryża, gdzie podjął naukę z rzeźby i malarstwa. We Francji spędził pięć lat, przerwał naukę i uczęszczał na prywatne kursy z inżynierii. Powrócił do Polski w 1775 roku i zastał ojczyznę osłabioną, wydaną na łup silnych sąsiadów. Nie znajdując we własnym kraju żadnego zatrudnienia postanowił Kościuszko bić się za wolność innych narodów. W 1776 r. wyjechał więc do Ameryki Północnej. Tam otrzymał posadę inżyniera w armii amerykańskiej. Jako inżynier przyczynił się do zwycięskiej bitwy pod Saratogą, gdzie zajmował się formułowaniem fortyfikacji. Następnie zaprojektował fort West Point nad rzeką Hudson. Był to rozkaz samego Jerzego Waszyngtona, późniejszego prezydenta Stanów Zjednoczonych. Pasma sukcesów na polu fortyfikacji w amerykańskiej armii zostały docenione. Tadeusz Kościuszko w 1783 roku otrzymał stopień generała brygady oraz wynagrodzenie w postaci ziemi i nagrody pieniężnej. Tadeusz Kościuszko został także zaproszony do Towarzystwa Cyncynatów, skupiającego najwybitniejszych żołnierzy. W tym gronie znajdowało się obok niego dwóch cudzoziemców, co można odebrać jako wielkie wyróżnienie. Tadeusz Kościuszko zawitał jeszcze do Ameryki w 1797 roku, ale zaraz potem wrócił do Europy. Godny podkreślenia jest również fakt, że wypłatę poborów ze służby w amerykańskiej armii przeznaczył na wykupienie czarnoskórych niewolników oraz na ich edukację.

Powrót Tadeusza Kościuszki do Polski

Tadeusz Kościuszko wrócił do Polski w 1784 roku. Pięć lat później został powołany do wojska polskiego w stopniu majora-generała. W 1792 roku w czasie polsko-rosyjskiej wojny w obronie Konstytucji 3 maja odznaczył się w bitwach pod Zieleńcami i pod Dubienką. Dla uczczenia tego zwycięstwa ustanowiony został przez króla Order Virtuti Militari. Jednym z pierwszych odznaczonych był właśnie generał-major Tadeusz Kościuszko.

Insurekcja kościuszkowska

Tadeusz Kościuszko został przywódcą powstania, znanego jako insurekcja kościuszkowska
w 1794 roku. Został Najwyższym Naczelnikiem Siły Zbrojnej Narodowej. 24 marca złożył uroczystą przysięgę na rynku krakowskim. Tadeusz Kościuszko jako wódz powstania ogłosił powszechną mobilizację i zaciąg do powstańczej armii. Z uwagi na braki w uzbrojeniu wielu żołnierzy – chłopów, uzbrojonych było w przekute kosy, stąd nazwa kosynierzy. 4 kwietnia 1794 roku armia Tadeusza Kościuszki stoczyła zwycięską bitwę pod Racławicami. Zwycięstwo pod Racławicami, choć nie miało zasadniczego znaczenia dla wojny pomiędzy Rzeczpospolitą a Rosją, było bardzo ważnym wydarzeniem podkreślającym wagę idei obrony Konstytucji 3 maja i niepodległości oraz mobilizowało ludność Polski i Litwy do wysiłku zbrojnego. 7 maja 1794 roku Tadeusz Kościuszko w obozie wojskowym w Połańcu wydał uniwersał połaniecki, drugi pod względem istotności po Konstytucji 3 maja akt polityczny Rzeczpospolitej końca XVIII wieku. Uniwersał połaniecki znosił poddaństwo osobiste chłopów i ograniczał pańszczyznę.

10 października 1794 roku Tadeusz Kościuszko został ranny w bitwie pod Maciejowicami i wzięty do niewoli przez wojsko rosyjskie. Ostatecznie 24 października 1795 roku dokonał się trzeci rozbiór Rzeczpospolitej.

Śmierć i legenda Tadeusza Kościuszki

Tadeusz Kościuszko przebywał w rosyjskiej niewoli w twierdzy w Petersburgu do 1796 roku. Od 1798 mieszkał pod Paryżem. Choć brał udział w tworzeniu Legionów Polskich, przeciwstawiał się idei powiązania sprawy polskiej z działalnością Napoleona I Bonaparte. Przebywał w Wiedniu podczas Kongresu Wiedeńskiego. Car Aleksander I zabiegał o poparcie Tadeusza Kościuszki dla idei utworzenia Królestwa Polskiego (Kongresowego), czego Tadeusz Kościuszko nie uczynił. Zmarł w Szwajcarii w 1817 roku.

kosciuszko2

W 1818 roku ciało Tadeusza Kościuszki pochowano w Katedrze Wawelskiej, a jego serce umieszczono w urnie na Zamku Królewskim w Warszawie. W latach dwudziestych XIX wieku społeczność Wolnego Miasta Krakowa podjęła decyzję o budowie Kopca Kościuszki, wzorowanego na istniejących w mieście kopcach Wandy i Kraka. W 1861 roku rocznica śmierci Tadeusza Kościuszki była okazją do organizowania patriotycznych demonstracji – czarnych procesji, których uczestnicy przyczynili się do wybuchu powstania styczniowego. Tadeusz Kościuszko jest jednym z najważniejszych bohaterów narodowych Polski, ale też Stanów Zjednoczonych. Jego pomniki można znaleźć w wielu amerykańskich miastach, na polu bitwy pod Saratogą oraz przed uczelnią wojskową West Point. Dom Tadeusza Kościuszki w Filadelfii mieści muzeum jego imienia.

kosciuszko3